الف) انتخابات

یکی از مهمترین شاخصه های«جمهوریت» در کشور، برگزاری انتخابات­هایی است که توسط آن به طور مستقیم و غیر مستقیم مقامات اصلی در سیاست کشور تعیین می­شوند. از ابتدای جمهوری اسلامی تا زمان حال، حدود چهل انتخابات مهم در سطح کشور برگزار شده است که بدین ترتیب است:

_انتخابات همه پرسی جمهوری اسلامی در تاریخ ۱۰ و ۱۱ فروردین ماه ۱۳۵۸؛

_ انتخابات خبرگان بررسی قانون اساسی در تاریخ ۱۲ مردادماه ۱۳۵۸؛

_انتخابات همه پرسی تأیید قانون اساسی در تاریخ ۱۱ و ۱۲ آذرماه ۱۳۵۸؛

_انتخابات همه پرسی بازنگری قانون اساسی در تاریخ ۶ مردادماه ۱۳۶۸؛

_دوازده دوره انتخابات ریاست جمهوری؛

_یازده دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی؛

_پنج دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا؛

_پنج دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری.

علاوه بر موارد ذکر شده، انتخابات دیگری ذیل این انتخابات با توجه به شرایط موجود برگزار شده است که شامل: مرحلۀ دوم انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری (سال ۱۳۸۴) و انتخابات میان دروهای مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری در سال های مختلف هستند.

ب) اقلیت‌ها

نظام جمهوری اسلامی ایران با الهام از آموزه ها و تعالیم حیات بخش اسلام، اهمیت و جایگاه ویژه ای در احترام و رعایت حقوق اقلیت­های مذهبی قائل بوده و این مهم با مراجعه به اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین عادی و عملکردها و اقدامات نظام اسلامی بعد از پیروزی انقلاب، در قبال این دسته از هم وطنانمان به خوبی قابل اثبات است:

۱. بر اساس اصل سیزدهم قانون اساسی، اقلیت های دینی (زرتشتی، کلیمی و مسیحی) به رسمیت شناخته شده اند که در حدود قانون، در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصی و تعلیمات دینی، بر طبق آیین خود عمل می­کنند.

۲. اقلیت­های دینی در برگزاری مراسم و مناسک مذهبی خود آزاد بوده و نظام اسلامی چنین حقی را برای آنان محترم می­شمارد و آنان می­توانند به صورت کاملا آزاد در معابد رسمی خود (کلیسا، کنیسه و…) به انجام مراسم دینی خود بپردازند.

۳. در احوال شخصی و تعلیمات دینی، بر طبق آیین خود عمل می­کنند.

۴. براساس اصل ۲۶ قانون اساسی، حق تشکل دارند: «… انجمن های … اقلیت های دینی شناخته شده آزادند مشروط به این که اصول استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساسی جمهوری اسلامی را نقض نکند…» به موجب ماده ۴ قانون فعالیت احزاب مصوب ۷/۶/۱۳۶۰ «انجمن اقلیت های دینی موضوع اصل ۱۳ قانون اساسی، تشکیلاتی است که مرکب از اعضای داوطلب همان اقلیت دینی که هدف آن حل مشکلات و بررسی مسائل دینی، فرهنگی، اجتماعی و رفاهی ویژه آن اقلیت باشد».

در حال حاضر، اقلیت های دینی دارای ۵۸ تشکل دینی، شامل ۲۹ تشکل مربوط به زرتشتیان، ۱۶ تشکل مربوط به ارامنه، ۱۰ تشکل مربوط به مسیحیان آشوری و ۳ تشکل مربوط به جامعه کلیمیان در حال فعالیت های مذهبی و اجتماعی هستند و با توجه به تعداد اقلیت های دینی در ایران (حدود ۱۵۰ هزار نفر) هم وطنان اقلیت­های دینی به ازای هر ۲۶۰۰ نفر جمعیت، دارای یک انجمن هستند. این انجمن ها با هدف حل مشکلات و مسائل دینی، فرهنگی، اجتماعی و رفاهی اقلیت های دینی تأسیس شده اند و هر یک به نحوی سرپرستی اموری در حوزه های اجتماعی و برگزاری مناسبت های دینی و فرهنگی اقلیت ها را بر عهده دارند.

۵. حق نمایندگی مجلس شورای اسلامی بر اساس اصل ۶۴ قانون اساسی و شرکت در تمام انتخابات؛ اعم از شوراها، ریاست جمهوری، همه پرسی، خبرگان رهبری و…

مطابق این اصل، زرتشتیان و کلیمیان هرکدام یک نماینده، مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال نیز هرکدام یک نماینده در مجلس شورای اسلامی خواهند داشت.

یوناتن بت کلیا، نماینده آشوری ها و کلدانی ها در دوره هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی، می­گوید:

اگر نسبت جمعیت یک دین را به نماینده هایش در نظر بگیریم، باید بگویم ما چند برابر مسلمانان در مجلس نماینده داریم و داشتن این حق برای ما با ارزش است و دیدگاه نظام جمهوری اسلامی همواره در قبال اقلیت های دینی و مذهبی بسیار مثبت و احترام آمیز بوده و حق مشارکت ما در برنامه های فرهنگی_ اجتماعی همواره فراهم شده است.

۶. براساس اصل تساوی عموم در مقابل قانون (اصل ۳ و ۱۴) تساوی و برخورداری همه افراد ملت از حقوق مساوی در تمام زمینه ها (اصول ۱۹ و ۲۰)، آنان در زمره افراد ملت از این حقوق برخوردار هستند.

پیرو این اصول و با الهام از ارزش ها و تعالیم اسلامی، جمهوری اسلامی ایران بهترین حسن سلوک و حسن رفتار و هم زیستی مسالمت آمیز را با پیروان اقلیت­های دینی داشته است و این واقعیتی است که اکثریت این هم وطنان بدان اذعان دارند؛ برای نمونه، در زمانی که ایالات متحده امریکا، اتهام نقض حقوق یهودیان و نحوه غیرقانونی محاکمه آن ها را بر ایران وارد می­کرد، خاخام های یهودی وابسته به گروه «نتوریاکارتا» – که در آمریکا مستقرند – پس از بازدید دو هفته ای خود از ایران، در بازگشت به نیویورک در یک کنفرانس خبری از مقامات ایران به جهت مهمان نوازی از جامعه یهودیان ایران تشکر و تأکید کردند که در دیدار با اقشار مختلف، شاهد بوده اند که یهودیان ایران نسبت به یهودیان سایر کشورها، از وضع بهتری برخوردارند و جوسازی رسانه ها درباره وضع یهودیان ایران، بی مورد و سیاسی است. این در حالی است که سایر مسلمانان جهان – که در کشورهای مسیحی نشین و… زندگی می­کنند – نه تنها از حقوق اجتماعی یکسان با سایر شهروندان آن کشورها برخوردار نیستند و حق داشتن نماینده در مجالس قانون گذاری و… را ندارند، بلکه معمولاً مورد خشونت و آزار واقع شده و حتی از عمل به تعالیم مذهبی خویش نیز ممنوع­اند؛ مانند مسئله حجاب در فرانسه و یا اعمال خشونت شدید نسبت به مسلمانان در آمریکا و…